Blockchain, AI đang thổi làn gió mới vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam

Hưởng ứng ngày Đổi mới Sáng tạo Thế giới (21/4), Hội tin học TP.HCM (HCA), Saigon Innovation Hub, Binance Academy đã phối hợp tổ chức sự kiện Vietnam Technology Day. Các chuyên gia tham gia chương trình nhận định, Việt Nam là quốc gia có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo sôi động nhất khu vực và chính các công nghệ mới như Blockchain, AI, IoT... đang thổi làn gió mới vào sự chuyển động tích cực này.

Chương trình có sự tham gia của ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó chánh Văn phòng Bộ – Giám đốc văn phòng phía Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ; lãnh đạo các tập đoàn công nghệ Việt Nam và quốc tế; các Tiến sĩ, giảng viên đến từ Đại học hàng đầu tại Việt Nam…

Nhân lực trẻ, nắm bắt nhanh công nghệ mới, hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo của Việt Nam phát triển mạnh

Tại sự kiện, ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó chánh Văn phòng Bộ – Giám đốc văn phòng phía Nam, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, việc ứng dụng khoa học và công nghệ, đặc biệt là các công nghệ mới nổi đã giúp cho hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng đã được nâng lên một tầm cao mới khi liên tục được tăng hạng trên bản đồ khởi nghiệp của thế giới. Với vị thế là một trong những Thành phố lớn nhất của Việt Nam, Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của TP.HCM ngày càng thu hút nhiều hơn các nguồn lực của xã hội, với số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đang hoạt động trên địa bàn ước tính khoảng 2.000 doanh nghiệp, chiếm tỷ lệ 50% so với cả nước, trong đó số doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực CNTT chiếm tới hơn 65%. Bên cạnh đó, Việt Nam được xếp thứ 46/132 quốc gia, nền kinh tế về chỉ số đổi mới sáng tạo Quốc gia năm 2023 – theo tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) công bố trong Báo cáo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index 2023 – GII), đồng thời là một trong 7 quốc gia thu nhập trung bình đạt được nhiều tiến bộ nhất về đổi mới sáng tạo trong thập kỷ qua.

“Việt Nam trở thành điểm đến của nhiều quỹ đầu tư quốc tế nhờ vào khả năng hấp thụ công nghệ của giới trẻ ngày càng nhạy bén và sâu sắc. Chúng ta có lợi thế được đánh giá cao về nhân lực trẻ, đây là một trong những yếu tố quan trọng, là tiềm lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo của đất nước. Ngoài ra, độ mở của đất nước cũng đạt mức cao trong khu vực, hội nhập sâu giúp chúng ta có hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển nhanh. Tôi tin rằng, việc ứng dụng công nghệ mới nổi như Blockchain, AI, IoT, Big data… để tạo ra sản phẩm mới sẽ mang đến một sự thay đổi, dịch chuyển quy mô lớn trong nền kinh tế với toàn bộ các ngành công nghiệp” – ông Cường khẳng định thêm.

Tuy nhiên ông Cường lưu ý, chúng ta cần phân biệt rõ một số khái niệm hay nhầm lẫn giữa “đổi mới sáng tạo” và “khởi nghiệp sáng tạo”. Đổi mới sáng tạo là tạo ra ứng dụng, thành tựu giải pháp kỹ thuật công nghệ, quản lý để nâng cao hiệu quả phát triển kinh tế xã hội, nâng cao năng suất lao động, giá trị gia tăng xuất khẩu. Còn Khởi nghiệp sáng tạo hoạt động chính là gọi vốn hoặc IPO để đầu tư, tạo ra mô hình, sản phẩm mới, doanh nghiệp mới nhưng chưa có hoạt động sản xuất để đưa sản phẩm ra thị trường.

Sân chơi đổi mới sáng tạo cần có chiến lược dài hơi và cơ chế rõ ràng

Là một trong những công ty tiên phong trong lĩnh vực Blockchain và đổi mới sáng tạo, nói đến cơ hội của sân chơi đổi mới sáng tạo, bà Lynn Hoàng, Giám đốc Quốc gia Binance Việt Nam cho hay, xét về các công nghệ nói chung chúng ta có xuất phát điểm chậm hơn thế giới, nhưng riêng với các công nghệ mới như GenAI, Blockchain thì thời cuộc đã đặt chúng ta có cùng điểm xuất phát với thế giới, cơ hội chia đều cho tất cả. Đặc biệt trong lĩnh vực Blockchain, chúng ta có thể tự tin rằng Việt Nam đã có một khởi động tốt, khi có những dự án dẫn dắt xu hướng toàn cầu. Điển hình như Sky Mavies – cha đẻ của GameFi nổi tiếng – Axie Infinity, được xem là kỳ lân của Việt Nam, chưa đầy 3 năm đã vượt ngưỡng 1 tỷ USD, trong đó 3/5 đồng sáng lập là người Việt Nam.

Trong thời đại của công nghệ mới hiện nay, Việt Nam đã có vị thế khởi đầu tốt, nhưng công nghệ mới vốn thay đổi rất nhanh, vì vậy để cạnh tranh lâu dài, chúng ta cần một chiến lược dài hơi từ cả startup đến định hướng của chính phủ – bà Lynn nói. Hiện tại, do công nghệ mới đi nhanh hơn so với chính sách, nên bản thân các công ty Blochchain đang đi tìm sự giao thoa giữa tiến bộ công nghệ và chính sách để cân bằng trong hoạt động nghiên cứu cũng như kinh doanh. Các quốc gia trên thế giới cũng đang bàn bạc để đưa ra chính sách phù hợp và Việt Nam cũng đang trong giai đoạn quan sát, hy vọng trong thời gian sớm chúng ta sẽ có hành lang pháp lý rõ ràng, các quy định được chuẩn hóa.

Các diễn giả còn cho biết, nghịch lý của ngành công nghệ Việt Nam là các doanh nghiệp trong nước có thể tạo ra nhiều mô hình mới, xuất khẩu phần mềm đi khắp thế giới nhưng doanh nghiệp trong nước thì lại “lười áp dụng công nghệ”. Theo Tiến sĩ Lê Khánh Duy – Trưởng Nhóm Nghiên cứu Tương tác Người-Máy, Đại học Khoa Học Tự Nhiên, những công nghệ GenAI, Blockchain, IoT đang thổi làn gió mới vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam. Trong khi AI là công cụ giúp tối ưu về năng suất, có thể đóng vai trò như trợ lý, đưa ra gợi ý thì Blockchain có thể giải quyết vấn đề quan trọng nhất của xã hội hiện nay là bài toán về lòng tin, sự minh bạch. Trong đó, hợp đồng điện tử là một trong những ứng dụng điển hình của việc ứng dụng công nghệ Blockchain có tính bảo mật cao. Tuy vậy, phương thức dùng hợp đồng điện tử hiện vẫn chưa được doanh nghiệp ứng dụng nhiều dù rất tiết kiệm thời gian và thuận tiện. Nhìn chung, doanh nghiệp Việt Nam thực sự vẫn chưa tận dụng được những lợi ích của công nghệ mới cho công việc kinh doanh mới. Mặc dù không ngại tiếp nhận ứng dụng công nghệ mới, nhưng họ vẫn có tâm lý chờ đợi.

Ngoài thách thức về nguồn lực chất lượng cao và vòng đời công nghệ thay đổi nhanh (vòng đời thương mại khoảng 12 tháng, nhưng vòng đời công nghệ chỉ tầm 6 tháng), theo ông Nguyễn Mạnh Cường thì tiền là một thách thức lớn mà hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của các nước đang phát triển như Việt Nam luôn phải đối mặt. Bởi trò chơi công nghệ là cuộc chơi về tiền – các startup luôn cần nhiều vốn để có thể cạnh tranh với sản phẩm quốc tế.

Ông Cường cũng nhấn mạnh, trong năm qua, chính phủ rất quan tâm, cố gắng tháo gỡ khó khăn để hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phát triển nhanh chóng thông qua việc cải thiện nhiều chính sách, đặc biệt với các doanh nghiệp vừa và nhỏ để ứng dụng nhanh công nghệ mới. Phía các trường đại học, doanh nghiệp cũng có nhiều cơ hội ngồi lại cùng nhau nhằm giải quyết bài toán nguồn nhân sự chất lượng cao, đảm bảo sẵn sàng cho những làn sóng công nghệ mới.

Đối với nguồn nhân lực tài năng, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình, Quản lý Chương trình Cao cấp, Đại học RMIT Việt Nam cho rằng chúng ta có thể nghĩ đến những mô hình giáo dục tiến hóa. Ở đó, doanh nghiệp và nhà trường cùng nghiên cứu và tìm giải pháp song song giúp giải quyết bài toán cụ thể của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, cần phát huy những mô hình giáo dục ngắn hạn nhưng chuyên sâu để có thể đào tạo những người trong cùng ngành, đang đi làm học trong 6 tháng là chuyển sang được lĩnh vực mới, thay vì phải đào tạo hàng nghìn sinh viên trong 4 năm và chờ họ ra trường, đi làm. Tập trung nhiều cho giáo dục cộng đồng, ngoài việc đào tạo thế hệ kỹ sư tài năng, Binance Academy hiện là một trong những chương trình được thiết kế hướng đến phổ cập các công nghệ mới như Blockchain cho tất cả sinh viên, đa ngành nghề muốn tìm hiểu công nghệ lõi từ cơ bản đến nâng cao.

Khoa học công nghệ là đào tạo ra tri thức còn đổi mới sáng tạo là chuyển tri thức thành tiền. Nếu khoa học công nghệ mà không chuyển đổi được thành tiền thì chỉ mãi như cái hộp được khóa kín, không làm được gì hoặc phải chờ rất lâu nữa mới có thể tạo ra được kinh tế – ông Cường kết luận.